afb. A.F.A.M. Wetzer, 9 augustus 2005
Oliemolensingel 1
Hoekpand
Dit pand is gebouwd in relatie met de bouw van het fort Willem-Maria (de Citadel) en diende als woon- verblijfplaats van de plaatsmajoor. Vanaf 1810 is het pand in gebruik geweest als woonruimte voor gehuwde soldaten, maar ook als gemeentelijke wachtruimte. Het oorspronkelijk in 1737 gebouwde pand is in 1898 afgebroken. Op dezelfde plaats en fundering werd een nieuw pand gebouwd, weer als behuizing voor gehuwde soldaten.
Stadsgidsenwerk
Achter de voorgevel
'Aan de Boom'
door Henny Molhuysen|
Staande op de Boombrug heb je een mooi uitzicht over de haven. Vele panden aan de Handelskade zijn gerestaureerd en ook de Brede Haven ziet er mooi uit. Laten we eens een kijkje nemen in het eerste pand aan onze rechterzijde, achter de voorgevel van : Oliemolensingel 1 en 3. Eigelijk wel merkwaardig die huisnummers, want het pand lijkt het laatste te zijn van de Brede Haven. dat klopt ook wel. Vroeger had het pand het huisnummer 117. Maar bij een hernummering - die ongeveer tegelijkertijd gepaard ging met een restaratie van het huis - veranderde in 1977 het adres Oliemolensingel 1 in nummer 3. Dat gebeurde wel meer in de binnenstad en kan soms tot moeilijkheden leiden. Op de plek van het pand stond vroeger het 'wachthuis aan den boom'. Dit was in 1737 gebouwd en diende als een sluiswachterswoning. In 1809 werd het door de stad 'ten eeuwige dagen' aan het Rijk overgedragen. het oostelijke deel - eigenlijke alleen een portaal en een wachtkamer - bleef echter bij de gemeente in gebruik als een wachtlokaal. Het westlijke deel was in gebruik als een woonhuis voor een gehuwd 'soldaatwaschbaas'. het wachthuis werd in 1898 afgebroken. Op de funderingen van het oude pand werd bijna honderd jaar geleden een nieuw gebouw neergezet. Opnieuw kreeg het als bestemming woonhuis voor gehuwde soldaten. In het leger stond het bekend als 'woningen voor gehuwden aan den boom'. Het waren twee aparte woningen, de ene bereikbaar aan de voorzijde van het pand - aan de Brede Haven - en het andere aan de andere zijde van het gebouw. In de loop der jaren hebben de militairen echter het huis verlaten. Andere bewoners kwamen er. Tijdens de grote restauratie aan het eind van de jaren zeventig van de panden aan de Brede Haven (er werd veel gerestaureerd en nieuwbouw vond vooral plaats op een passende wijze) kreeg ook dit huis de aandacht die het verdiende. In 1978 werd het gerestaureerd. Dit is misschien vele Bosschenaren niet opgevallen, omdat tegelijkertijd de Boombrug vervangen werd door een nieuwe. Deze vervanging en de tijdelijke plaatsing van een bailybrug kreeg meer aandacht. Na restauratie bleef het pand bewoond. Tien jaar later, in 1988, kreeg het een bestemming als bedrijfsruimte. Het kantoor dat er zich nu bevindt kan over vier jaar het eeuwfeest van dit 'kantoor aan den boom' vieren. |
Brabants Dagblad donderdag 10 februari 1994
Mosmans
Breede Haven
Krans
| 49 |
Jan Mosmans, Alph.G.J. Mosmans, Oude namen van huizen en straten te Rijksmonument
Oliemolensingel 1
|
In 1898 gebouwde, in schoon metselwerk opgetrokken kopie van het uit 1638 daterende pand, dat ter plaatse gestaan heeft. Pand met verdieping onder met rode Hollandse pannen gedekt zadeldak tegen verhoogde halsgevel met klauwstukken en afgedekt met fronton (voorzijde) en tegen trapgevel bekroond door pinakel afgedekt met segmentboog-vormig fronton en waaiervormige klauwstukjes. Op de begane grond rondboog en getoogde vensternissen met 24-ruits kruiskozijnen (voor- en achtergevel) en (gekoppelde) 24-ruits schuiframen; op de verdieping dezelfde ramen in rechtgesloten vensters in voor- en zijgevel en in getoogde vensternissen in achtergevel. In de geveltop van de voorzijde een kruisvenster met onder luiken en boven 4-ruits raampjes en daarboven in een rondboognis een rond venster met 9-ruits raam. In de geveltop van de achterzijde een 16-ruits kruiskozijn met aan weerszijden een getoogde blindnis; sierankers. Aan de noordzijde twee dakkapellen onder met leien gedekte schilddakjes en met luiken. Voor de plint, lijstwerk, blokken op hoeken, in bogen en strekken, voor de klauwstukken en frontons is gebruik gemaakt van natuursteen. |
Rijksdienst voor de Monumentenzorg 2004Artikelen
| 1994 |
Henny MolhuysenAchter de voorgevel : 'Aan de boom'Brabants Dagblad donderdag 10 februari 1994 (foto) |
|
| 2001 |
Jo HendriksTussen Brugplein en HandelskadeKringNieuws 3 (2001) 16-18 |
Gemeentelijk monument
| 1977 |
Ontwerp -aanvullende - monumentenlijstHet pand is in 1898 gebouwd in zijn huidige vorm die een kopie is van het pand uit 1638. De gevel langs de Brede Haven is een combinatie van een trapgevel en een halsgevel met rolwerk vleugelstukken. De trappen hebben een rechte afdekking. De halsgevel wordt afgedekt met een natuurstenen tympaan met jaartallen. De bakstenen gevel heeft op de verdieping drie ramen en een deur met ronde ontlastingsbogen erboven. Tussen de verdiepingen bevinden zich rechte frieslijsten. De gevel langs de Buitenhaven is een trapgevel met rechte afdekkingen van natuursteen en een pinakel bekroning met schelpen schouderstukken. Op de zolder zijn twee smalle blindnissen met een breed raam. Op de verdieping zijn drie ramen met ontlastingsbogen erboven. De zijgevel heeft twee dakkapellen, rechte gootlijst en frieslijst ter hoogte van de verdiepingsbalklaag. Op de verdieping zijn twee ramen en twee dubbele blindnissen. Op de begane grond bevinden zich raam- en deuropeningen met ontlastingsboven. Balklagen en kap uit 1898Gebouw van algemeen belang wegens oudheidkundige en historische waarde.
Gemeente 's-Hertogenbosch 1977
|
Adresboeken
Oliemolensingel 1
Oliemolensingel B 242a (????)
Oliemolensingel 1 (1909)
| 1910 | Plaatsbureau |
| 1923 | Frederik Cleij (sergeant maj. adm. wielrijders) |
| 1928 | L.J.J. Kroot |
| 1943 | C. v.d. Tak (losarbeider) - W. v.d. Tak (schipper) |
Bossche Encyclopedie |